Ashtavakra Gita-2

 Chapter 2, Awareness, Joy of Self-Realization શિષ્યાનુભવપ્રકરણ

Ashtavakra Gita

aho niraṁjanaḥ śānto bodho'haṁ prakṛteḥ paraḥ etāvantamahaṁ kālaṁ mohenaiva viḍaṁbitaḥ

II 2.1 II Janaka: Truly I am spotless and at peace, the awareness beyond natural causality. All this time I have been afflicted by delusion.

2.1 Yesterday I lived bewildered, In illusion. But now I am awake, Flawless and serene, Beyond the world.

2.1 I am now spotless and at peace--

Awareness beyond Consciousness.

All this time

I have been duped by illusion.

જનક કહે છે: “હું” નિર્દોષ, શાંત, બોધરૂપ અને પ્રકૃતિથી

પર  છું. અહો! (આશ્ચર્યની વાત છે કે) આટલા સમય સુધી

મોહ વડે ઠગાયો  છું. ૧

 

yathā prakāśayāmyeko dehamenaṁ tathā jagat ato mama jagatsarvamathavā na ca kiṁcana

 II 2.2 II As I alone give light to this body, so I do to the world, As a result, the whole world is mine, or alternatively, nothing is.

2.2 From my light The body and the world arise. So all things are mine, Or nothing is.

2.2 By this light alone

the body and the universe appear.

I am Everything

or Nothing.

જેવી રીતે આ દેહને એક માત્ર “હું” છું જ પ્રકાશમાન કરું

છું, તેવી રીતે જગતને પણ “હું”જ પ્રકાશમાન કરુ છું.

આથી સમસ્ત જગત જ મારું છે અથવા કાંઈ પણ મારું નથી .૨

  

sa śarīramaho viśvaṁ parityajya mayādhunā kutaścit kauśalād eva paramātmā vilokyate

II 2.3 II So now that I have abandoned the body and everything else, by some good fortune or other my true self becomes apparent.

2.3 Now I have given up The body and the world, I have a special gift. I see the infinite Self.

2.3 Seeing there is no

universe or body,

by grace the Self is revealed.

અહો ! (આશ્ચર્યની વાત છે કે) શરીર સહિત વિશ્વનો

ત્યાગ કરીને અર્થાત્ પોતાથી જુદું સમજીને કોઈ રીતે કુશળતા

અર્થાત્ યુક્તિ -પ્રયુક્તિથી હવે મારા વડે પરમાત્મા જોવાય છે.

(અર્થાત્ વિશ્વ પરમાત્માથી જુદું ન હોવા છતાં પહેલાં તેને સત્યવત્

ગણ્યુ , પરંતુ , હવે જ્ઞાન થવાથી યુક્તિ -પ્રયુક્તિ, ઉપદેશ , ઈત્યાદિ વડે

તેનું મિથ્યાત્વ પ્રતીત થઈ પરમાત્માનું દર્શન મને થાય છે.) ૩

yathā na toyato bhinnāstaraṁgāḥ phenabudbudāḥ ātmano na tathā bhinnaṁ viśvamātmavinirgatam

II 2.4 II Just as waves, foam, and bubbles are not different from water, so all this which has emanated from oneself is no other than oneself.

2.4 As a wave, Seething and foaming, Is only water So all creation, Streaming out of the Self, Is only the Self.

2.4 As waves, foam and bubbles

are not different from water,

so the universe emanating from Self

is not different from Self.

જેમ (પાણીથી ઉત્પન્ન ગયેલા ) તરંગો , ફીણ અને

પોટા પાણીથી ભિન્ન નથી , તેમ આત્મામાંથી બહાર નીકલેવું

વિશ્વ આત્માથી ભિન્ન નથી . ૪

tantumātro bhaved eva paṭo yadvad vicāritaḥ

ātmatanmātramevedaṁ tadvad viśvaṁ vicāritam

II 2.5 II In the same way that when analysed cloth is found to be just thread, so when all this is analysed it is found to be no other than oneself.

2.5 Consider a piece of cloth, It is only threads! So all creation, When you look closely, Is only the Self.

2.5 Look closely at the cloth,

you see only threads.

Look closely at creation,

you see only Self.

જેમ વિચાર કરતાં જણાય છે કે કપડું તાંતણારૂપ જ

(અર્થાત્ તાંતણાથી કપડાનું અસ્તિતત્વ ભિન્ન નથી ), તેમ વિચાર

કરતાં જણાય છે કે આ વિશ્વ આત્માનો જ અંશ છે (અર્થાત્

ભિન્ન નથી . ૫

yathaivekṣurase klṛptā tena vyāptaiva śarkarā

tathā viśvaṁ mayi klṛptaṁ mayā vyāptaṁ nirantaram

II 2.6 II Just as the sugar produced from the juice of the sugarcane is permeated with the same taste, so all this, produced out of me, is completely permeated with myself.

2.6 Like the sugar In the juice of the sugarcane, I am the sweetness In everything I have made.

2.6 As sweetness

pervades sugarcane juice,

I am the essence of creation.

જેમ શેરડીના રસમાં કલ્પાયેલી (અર્થાત્ બનાવેલી)

સાકર તેના (શેરડીના રસ ) વડે જે વ્યાપ્તહોય છે તેમ “અહં” માં

કલ્પાયેલું વિશ્વ “અહં” વડે વ્યાપ્તરહે છે. ૬

 

ātmajñānājjagad bhāti ātmajñānānna bhāsate rajjvajñānādahirbhāti tajjñānād bhāsate na hi

II 2.7 II From ignorance of oneself, the world appears, and by knowledge of oneself, it appears no longer. From ignorance of the rope, a snake appears, and by knowledge of it appears no longer.

2.7 When the Self is Unknown The world arises, Not when it is known. But you mistake The rope for the snake. When you see the rope, The snake vanishes.

2.7 Not seeing Self, the world is materialized.

Seeing Self, the world is vanished.

A rope is not a snake,

but can appear to be.

આત્માના (સ્વરૂપના) અજ્ઞાનને લઈને જ જગત ભાસ -

માન થાય છે .પરંતુ આત્મજ્ઞાન થતાં ભાસતું નથી . દોરડાના

અજ્ઞાનથી જ સર્પની ભાંતિ થાય છે. પરંતુ તેનું (અર્થાત્ દોરડા -

નું) જ્ઞાન થતાં (સર્પ) ભાસને નથી . ૭

 

prakāśo me nijaṁ rūpaṁ nātirikto'smyahaṁ tataḥ yadā prakāśate viśvaṁ tadāhaṁ bhāsa eva hi

II 2.8 II Shining is my essential nature, and I am nothing over and beyond that. When the world shines forth, it is simply me that is shining forth.

2.8 My nature is light, Nothing but light. When the world arises I alone am shining.

2.8 I am not other than Light.

The universe manifests

at my glance.

પ્રકાશ એજ મારું પોતાનું સ્વરૂપ છે, તેનાથી અતિરિકત

(અ્થાત જુદો) “હું” છું જ નહિં. જયારે વિશ્વ પ્રકાશે છે (અર્થાત્

ભાસમાન થાય છે,) ત્યારે પણ તે “અહં ” (અર્થાત્ “હું) નો જ

ભાસ છે. (એટલે કે “અહં” જ  વિશ્વરૂપે ભાસે છે.) ૮

  

aho vikalpitaṁ viśvamajñānānmayi bhāsate rūpyaṁ śuktau phaṇī rajjau vāri sūryakare yathā

 II 2.9 II All this appears in me imagined due to ignorance, just as a snake appears in the rope, the mirage of water in the sunlight, and silver in mother of pearl.

2.9 When the world arises in me, It is just an illusion: Water shimmering in the sun, A vein of silver in mother-of-pearl, A serpent in a strand of rope.

2.9 The mirage of universe appears in me

as silver appears in mother-of-pearl,

as a snake appears in a rope,

as water appears on a desert horizon

જેમ અજ્ઞાનથી કલ્પાયેલું રૂપું છીપમાં ભાસે છે, સર્પ

દોરડામાં ભાસે છે (અને મૃગ) જળ સૂર્યનાં કિરણીમાં ભાસે

છે, તેમ અરે! અજ્ઞાનથી (જ) કલ્પાયેલું વિશ્વ મારામાં

(અર્થાત્ , “હું”માં) ભાસે છે. ૯

 matto vinirgataṁ viśvaṁ mayyeva layameṣyati mṛdi kuṁbho jale vīciḥ kanake kaṭakaṁ yathā

II 2.10 II All this, which has originated out of me, is resolved back into me too, like a jug back into clay, a wave into water, and a bracelet into gold.

2.10 From me the world streams out And in me, it dissolves, As a bracelet melts into gold, A pot crumbles into clay, A wave subsides into water

2.10 As a pot returns to clay,

a wave to water,

a bracelet to gold,

so will the universe return to Me.

જેમ (માટીમાંથી થયેલો) ધડો માટીમાં, (પાણીમાંથી

ઉપજેલો) તરંગ પાણીમાં , અને (સોનામાંથી બનેલું ) કડું

સોનામાં લય પામે છે, તેમ મારા (અર્થાત્ “અહં”) માંથી ઉદ્દભવ

પામેલું વિશ્વ મારામાં (અર્થાત્ “અહં” માં ) જ લય પામશે . ૧૦

 

aho ahaṁ namo mahyaṁ vināśo yasya nāsti me brahmādistaṁbaparyantaṁ jagannāśo'pi tiṣṭhataḥ

II 2.11 II How wonderful I am! Glory to me, for whom there is no destruction, remaining even beyond the destruction of the world from Brahma down to the last clump of grass

2.11 I adore myself, How wonderful I am! I can never die. The whole world may perish, From Brahma to a blade of grass, But I am still here.

2.11 I am wonderful indeed--

beyond adoration.

I cannot decay nor ever die,

though God and all the universe

should perish to the last blade of grass.

બ્રહ્માથી માંડીને . તુણ સુધીનાં જગતનો નાશ થતાં પણ

જે “હું” નો વિનાશ થતો નથી તેવા “હું” ને નમસ્કાર હો . અહો

“અહં” (અર્થાત્ “હું) કેટલો આશ્ચર્યભર્યો છું! ૧૧

 

aho ahaṁ namo mahyaṁ eko'haṁ dehavānapi kvacinna gantā nāgantā vyāpya viśvamavasthitaḥ

II 2.12 II How wonderful I am! Glory to me, solitary even though with a body, neither going nor coming anywhere, I who abide forever, filling all that is.

2.12 Indeed how wonderful! I adore myself. For I have taken form But I am still one. Neither coming or going, Yet I am still everywhere.

2.12 I am wonderful indeed--

beyond adoration.

Even with a body, I am One.

I neither come nor go.

I am everywhere at once.

અહો “અહં”! મને (અર્થાત્ “અહં”) ને નમસ્કાર હો.

દેહધારી હોવા છતાં એક જ છું, નથી (કશે) જતો કે

નથી (કશે) આવતો, પરંતુ વિશ્વને વ્યાપીને રહ્યો છું. ૧૨ 

aho ahaṁ namo mahyaṁ dakṣo nāstīha matsamaḥ

asaṁspṛśya śarīreṇa yena viśvaṁ ciraṁ dhṛtam

II 2.13 II How wonderful I am! Glory to me! There is no one so clever as me! I who have borne all that is forever, without even touching it with my body!

2.13 How wonderful, And how great my powers! For I am without form, Yet till the end of time I uphold the universe.

2.13 I am wonderful indeed--

beyond adoration.

I am astounded at my powers.

The universe appears within me

but I do not touch it.

અહો “અહં” ! મને (અર્થાત્ “અહં” ને) નમસ્કાર

મારા જેવો ચતુર કોઈ નથી કે જેના વડે શરીર સાથે

સાધ્યા વિના  આ  વિશ્વ ચિરકાલથી ધારણ કરાયું છે. ૧૩

 aho ahaṁ namo mahyaṁ yasya me nāsti kiṁcana athavā yasya me sarvaṁ yad vāṅmanasagocaram

II 2.14 II How wonderful I am! Glory to me! I who possess nothing at all, or alternatively possess everything that speech and mind can refer to.

Wonderful! For nothing is mine, Yet it is all mine, Whatever is thought or spoken.

2.14 I am wonderful indeed--

beyond adoration.

I am everything thought or spoken,

and have nothing.

અહો “અહં”! મને (અર્થાત્ “અહં” ને) નમસ્કાર હો કે

 “મારા” માં કાંઈ જ નથી, અથવા તો જે “મારા”માં વાણી

મનના વિષયરૂપ બનેલું બધું ય છે. ૧૪

jñānaṁ jñeyaṁ tathā jñātā tritayaṁ nāsti vāstavam ajñānād bhāti yatredaṁ so'hamasmi niraṁjanaḥ

II 2.15 II Knowledge, what is to be known, and the knower - these three do not exist in reality. I am the spotless reality in which they appear because of ignorance.

2.15 I am not the knower, Nor the known, Nor the knowing. These three are not real. They only seem to be When I am not known. For I am flawless.

2.15 In Reality,

knowledge, the knower, and the knowable

do not exist.

I am the transparent Self

in which through ignorance

they appear.

જ્ઞાન, જ્ઞેય , અને જ્ઞાતા એ ત્રિપુટી જ્યાં વાસ્તવિક રીતે નથી ,

પરંતુ  એ  જ્યાં અજ્ઞાનને લઈને ભાસે છે, તે “હું” નિરંજન છું. ૧૫ 

dvaitamūlamaho duḥkhaṁ nānyattasyā'sti bheṣajam

dṛśyametan mṛṣā sarvaṁ eko'haṁ cidrasomalaḥ

 II 2.16 II Truly dualism is the root of suffering. There is no other remedy for it than the realisation that all this that we see is unreal, and that I am the one stainless reality, consisting of consciousness.

2.16 Two from one! This is the root of suffering. Only perceive That I am one without two, Pure awareness, pure joy, And all the world is false. There is no other remedy!

2.16 Looking at One and seeing many

is the cause of all misery.

The only cure is to realize

what is seen is not there.

I am One—aware, blissful, immaculate.

અહો! જે દ્વૈતથી ઉત્પન્ન થતું દુઃખ છે તેનું (સત્ય

જ્ઞાન સિવાય) બીજું કાંઈ ઓસડ નથી. આ સમસ્ત દૃશ્યપ્રપંચ

મિથ્યા છે. “હું” એક અને શુદ્ધ ચૈતન્ય રસ છું. ૧૬

bodhamātro'hamajñānād upādhiḥ kalpito mayā evaṁ vimṛśato nityaṁ nirvikalpe sthitirmama

II 2.17 II I am pure awareness though through ignorance I have imagined myself to have additional attributes. By continually reflecting like this, my dwelling place is in the Unimagined.

2.17 Through ignorance I once imagined I was bound. But I am pure awareness. I live beyond all distinctions, In unbroken meditation.

2.17 I am unbounded Awareness.

Only in imagination do I have limits.

Reflecting on this,

I abide in the Absolute.

“હું” કેવળ બોધરૂપ છું; અજ્ઞાનને લઈને જ મેં (આ

દ્વૈત -પ્રપંચરૂપ) ઉપાધિની કલ્પના કરી છે. આમ નિત્ય વિચાર

કરતાં કરતાં નિર્વિકલ્પ અવસ્થામાં મારી સ્થિતિ થઈ છે. ૧૭

na me bandho'sti mokṣo vā bhrāntiḥ śānto nirāśrayā aho mayi sthitaṁ viśvaṁ vastuto na mayi sthitam

II 2.18 II For me here is neither bondage nor liberation. The illusion has lost its basis and ceased. Truly all this exists in me, though ultimately it does not even exist in me.

2.18 Indeed, I am neither bound nor free. An end to illusion! It is all groundless. For the whole of creation, Though it rests in me, Is without foundation.

2.18 I am neither free nor bound.

The illusion of such things

has fallen into disbelief.

Though I contain creation,

it has no substance.

અહો મારામાં રહેલું વિશ્વ ખરું જોતાં મારામાં રહેલું જ નથી.

મને બન્ધ પણ નથી કે મોક્ષ પણ નથી. આશ્રય (અથવા આધાર)

વિના  (ઊભી થયેલી જગતરૂપ)  ભ્રાંતિ શાંત થઈ ગઈ છે. ૧૮ 

saśarīramidaṁ viśvaṁ na kiṁciditi niścitam

śuddhacinmātra ātmā ca tatkasmin kalpanādhunā

II 2.19 II I have recognised that all this and my body are nothing, while my true self is nothing but pure consciousness, so what is there for the imagination work on now?

2.19 The body is nothing, The world is nothing. When you understand this fully, How can they be invented? For the Self is pure awareness, Nothing less.

2.19 Having seen for certain

that this universe and body

is without form or substance,

I am revealed as Awareness alone.

Imagination has no place here.

શરીર સાથે આ વિશ્વ કશુ છે જ નહિ અને આત્મા શુદ્ધ

ચૈતન્ય માત્ર છે, તો પછી જગતની કલ્પના શામાં કરવી? ૧૯

śarīraṁ svarganarakau bandhamokṣau bhayaṁ tathā

kalpanāmātramevaitat kiṁ me kāryaṁ cidātmanaḥ

II 2.20 II The body, heaven and hell, bondage and liberation, and fear too, all this is pure imagination. What is there left to do for me whose very nature is consciousness?

2.20 The body is false, And so are its fears, Heaven and hell, freedom and bondage. It is all invention. What can they matter to me? I am awareness itself.

2.20 The body exists only in imagination,

as do heaven and hell,

bondage, freedom, fear.

Are these my concern?

I, who am pure Awareness?

શરીર, સ્વર્ગ -નરક , બન્ધ -મોક્ષ અને ભય એ બધું

કલ્પનામાત્ર જ  છે. તેની  સાથે  ચિદાત્મારૂપ  મારો  શો  સંબંધ  છે? ૨૦

aho janasamūhe'pi na dvaitaṁ paśyato mama araṇyamiva saṁvṛttaṁ kva ratiṁ karavāṇyaham

II 2.21 II Truly I do not even see dualism in a crowd of people, so what would I gain by replacing it with a wilderness?

2.21 I see only one. Many men, One wilderness. Then to what may I cling?

2.21 I see no differences or separation.

Even the multitudes appear

as a single formless desert.

To what should I cling?

અહો, (આ સમરત) જનસમુદાયમાં પણ દ્વૈત ન

જોનારા એવા મારે માટે (બધું ય) જંગલ જેવું થઈ ગયું છે,

તે પછી શામાં આસક્તિ રાખું? ૨૧

nāhaṁ deho na me deho jīvo nāhamahaṁ hi cit ayameva hi me bandha āsīdyā jīvite spṛhā

II 2.22 II I am not the body, nor is the body mine. I am not a living being. I am consciousness. It was my thirst for living that was my bondage.

2.22 I am not the body, Nor is the body mine. I am not separate. I am awareness itself, Bound only by my thirst for life.

2.22 I am not the body.

I do not have a body.

I am Awareness, not a person.

My thirst for life bound me

to a seeming of life.

હું દેહ નથી , તેમ દેહ મારો નથી અને “હું” જીવ પણ નથી ,

કારણ કે “હું” ચૈતન્ય છું.  જીવન પ્રત્યેજે ઈચ્છા હતી તે જ મારે

માટે બંધન હતું, ૨૨

aho bhuvanakallolairvicitrairdrāk samutthitam mayyanaṁtamahāṁbhodhau cittavāte samudyate

 II 2.23 II Truly it is in the limitless ocean of myself, that stimulated by the colourful waves of the worlds everything suddenly arises in the wind of consciousness.

2.23 I am the infinite ocean, When thoughts spring up, The wind freshens, and like waves A thousand worlds arise.

2.23 In the limitless ocean of Myself

the winds of the mind

roil the myriad waves of the world.

અહો! અનંત  મહાસાગરરૂપ  મારામાં  ચિત્તરૂપી  વાયુ  વાતાં

જગતરૂપ  વિચિત્ર  તરંગો  ઓચિતા  ઊઠયા. ૨૩

mayyanaṁtamahāṁbhodhau cittavāte praśāmyati abhāgyājjīvavaṇijo jagatpoto vinaśvaraḥ

II 2.24 II It is in the limitless ocean of myself, that the wind of thought subsides, and the trader-like living being's world boat is wrecked by lack of goods.

2.24 But when the wind falls, The trader sinks with his ship. On the boundless ocean of my being He founders, And all the worlds with him.

2.24 But when the wind subsides

in the limitless ocean

the ark of personhood is swallowed up,

along with the universe it carries.

અનંત મહાસાગરરૂપ મારામાં ચિત્તરૂપ વાયુ શાંત બની

જીવરૂપ વાણિયા (વેપારી) નું  જગતરૂપ વહાણ કમનસીબે ગયું. ૨૪

mayyanantamahāṁbhodhāvāścaryaṁ jīvavīcayaḥ udyanti ghnanti khelanti praviśanti svabhāvataḥ

II 2.25 II How wonderful it is that in the limitless ocean of myself the waves of living beings arise, collide, play and disappear, according to their natures.

2.25 But O how wonderful! I am the unbounded deep In whom all living things Naturally arise, Rush against each other playfully, And then subside.

2.25 And how wonderful it is!

In the limitless ocean of Myself,

waves of beings

arise, collide, play for a time,

then disappear--as is their nature.

આશ્ચર્ય (ની વાત) છે કે અનંત મહાસાગરરૂપ મારામા

જીવરૂપ મોજાંઓ આપોઆપ જ ઉત્પન્ન થાય છે. અથડાય છે,

રમે છે (અને) લય પામે છે. રપ

Synopsis of Chapter-2

The way to attain peace is described by Ashtavakra. Janak does so and immediately sees the world in an entirely different light. Janak is overjoyed because his teacher's words have given him the ability to understand the world as it is and as it was intended to be seen. Janak says he is now at peace and is in a state beyond consciousness. Now he can see what was always there but hidden behind the illusion.\